Konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Decyzja dotycząca ogłoszenia upadłości decyzji musi być przemyślana. W pierwszej kolejności zawsze należy spróbować negocjować z wierzycielami, nawet korzystając w tym zakresie z profesjonalnej pomocy. Dłużnik musi zdawać sobie sprawę, że jest to początek drogi do oddłużenia, a konsekwencją ogłoszenia upadłości jest daleko idące ingerencja w sferę własności, prawa zarządu i sytuację ekonomiczną dłużnika. Jakie konkretnie konsekwencje niesie ze sobą ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI KONSUMENKCIEJ POCZĄTKIEM DROGI DO ODDŁUŻENIA
Dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej ogłoszenie upadłości należy traktować jako rozwiązanie ostateczne.
W pierwszej kolejności zawsze należy podjąć próbę negocjacji z wierzycielami warunków spłaty zobowiązań. Wpływ na poprawę może mieć odroczenie płatności bieżących zobowiązań, rozłożenie na raty zaległości lub zmniejszenie wielkości rat kosztem wydłużenia okresu spłaty zobowiązania. Jeżeli jednak dotychczasowe starania nastawione na spłatę zaległości nie przynoszą efektów, wierzyciele tracą cierpliwość i rozpoczynają egzekwować swoje należności, a dłużnik czuje, że stracił kontrolę nad rosnącymi długami. Należy wówczas rozważyć możliwość ogłoszenia upadłości. Oczywistą i zarazem największą zaletą ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest możliwość nowego startu, bez długów.
Zanim zdecydujemy się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości należy poznać jej konsekwencje. W pierwszej kolejności należy wskazać, że wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości jest początkiem drogi do oddłużenia i od tego momentu ten, wobec kogo wydano postanowienie, nazywany jest upadłym. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości w żadnym przypadku nie wiąże się z umorzeniem zobowiązań upadłego i rozpoczyna proces, którego celami równorzędnymi są zaspokojenie w jak najwyższym stopniu roszczeń wierzycieli oraz umożliwienie umorzenia zobowiązań upadłego, niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.
OBOWIĄZEK WSKAZANIA I WYDANIA MAJĄTKU SYNDYKOWI
Do głównych obowiązków upadłego po ogłoszeniu upadłości należy wskazanie i wydanie syndykowi całego majątku, dokumentów dot. działalności – jeżeli takową prowadził w przeszłości, rozliczeń m.in. ksiąg rachunkowych, innych prowadzonych dla celów podatkowych ewidencji oraz korespondencj. Reasumując, upadły jest zobowiązany wydać cały swój majątek oraz wszelką dokumentację, która potwierdzi oraz pozwoli na poznanie majątku upadłego.
Upadły również zobowiązany jest do współpracy z organami prowadzącymi postępowanie upadłościowe, np. poprzez udzielanie wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku. Brak współpracy upadłego z organami postępowania upadłościowego lub szeroko pojęte utrudnianie przez upadłego postępowania upadłościowego, na przykład poprzez zatajanie informacji o majątku lub wyzbywanie się majątku, może w konsekwencji doprowadzić do umorzenia postępowania upadłościowego. Wydaje się, że takie rozstrzygniecie jest bardzo niekorzystne dla upadłego, ponieważ uniemożliwia mu oddłużenie.
W trakcie postępowania upadłościowego możliwe są też inne ograniczenia nakładane na upadłego, na przykład w postaci zakazu opuszczania kraju bez zezwolenia. Jednak należy mieć na uwadze, że na prawidłowo przeprowadzonym i z sukcesem zakończonym postępowaniu upadłościowym najbardziej korzysta upadły i to w jego interesie jest jak najsprawniejsze zakończenie postępowania upadłościowego.
SPREDAŻ MAJĄTKU PRZEZ SYNDYKA
Omawiając konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej należy wskazać, że z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Upadły pomimo, że nie traci statusu właściciela dotychczasowych składników majątkowych, musi się liczyć z ich sprzedażą przez syndyka.
Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci pełną decyzyjność finansową, a cały majątek staje się masą upadłościową i należy go wydać syndykowi w celu zaspokojenia wierzycieli. Do majątku, który spienięży syndyk w celu zaspokojenia roszczeń wierzycieli należy zaliczyć m.in. nieruchomości, których właścicielem jest dłużnik, w tym mieszkanie, w którym dłużnik lub osoby mu bliskie zamieszkują, a także samochód, czy inne rzeczy przedstawiające konkretną wartość.
Nie oznacza to, że upadły zostanie natychmiast eksmitowany – po pierwsze po ogłoszeniu upadłości organ właściwy określa zakres i czas korzystania przez upadłego lub osoby mu bliskie, które w dacie ogłoszenia upadłości zamieszkiwali w mieszkaniu znajdującym się w lokalu lub w budynku wchodzącym do masy upadłości, z tego mieszkania. Istotna z punktu widzenia przywołanej regulacji jest data ogłoszenia upadłości, ponieważ na ten dzień weryfikuje się, czy dana osoba zamieszkiwała w nieruchomości należącej do upadłego. Należy również wskazać, że ustawodawca posłużył się pojęciem „bliskiej osoby”, które znacząco rozszerza krąg osób objętych ochroną przewidzianą w omawianej regulacji.
Po drugie syndyk w przypadku, gdy konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego, zobowiązany jest przekazać część środków uzyskanych z licytacji mieszkania. Kwota ta powinna pozwolić na wynajem nowego mieszkania na okres od 12 do 24 miesięcy. Należy zauważyć, że nie cały majątek dłużnika wchodzi w skład masy upadłościowej. Katalog składników majątku, które nie wchodzą do masy upadłościowej jest obszerny i w dużej mierze ustawodawca odwołał się do wyłączeń od egzekucji uregulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego. Przykładowo upadły zachowa niezbędne wyposażenie domu, pozwalające normalnie funkcjonować. Do takiego wyposażenia możemy zaliczyć m.in. lodówkę, pralkę, odkurzacz, piekarnik lub kuchenkę mikrofalową, płytę grzewczą, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla upadłego i domowników. Dodatkowo w skład masy upadłościowej nie zostanie zaliczona pościel, bielizna i ubrania w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz ubrania niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu. Również do masy upadłościowej nie zalicza się narzędzi i innych przedmiotów, które są niezbędne do osobistej pracy zarobkowej upadłego czy przedmiotów niezbędnych do nauki.
WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ A UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA
Z chwilą ogłoszenia upadłości wynagrodzenie upadłego oraz inne przychody, np. z tytułu emerytury, renty lub innych umów cywilnoprawnych, zostaną przeznaczone na spłatę wierzycieli. Prawo jednak również tutaj przewiduje pewne ograniczenia, i tak do masy upadłościowej nie zalicza się wynagrodzenia za pracę w części niepodlegającej zajęciu. W przypadku umowy o pracę zasadniczo upadły zatrzyma połowę wynagrodzenia i kwota ta nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia. Powyższe ograniczenie może dotyczyć również wynagrodzenia wypłaconemu upadłemu z tytułu umowy zlecenia, jeżeli wynagrodzenie wypłacane z jej tytułu jest cykliczne i powtarzalne, oraz stanowi jedyne źródło dochodu i utrzymania upadłego. Należy jednak zauważyć, że w przypadku zobowiązań alimentacyjnych możliwe będzie zajęcie do 60% wynagrodzenia.
MAŁŻEŃSTWO A UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA
Skutki ogłoszenia upadłości widoczne są również w sferze małżeńskich stosunków majątkowych. Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. W przypadku, gdy małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości. W takiej sytuacji małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi.
OGRANICZENIA W SFERZE ZARZĄDZANIA FINANSAMI ORAZ UPUBLICZNIENIE DANYCH DŁUŻNIKA
Kolejną konsekwencją ogłoszenia upadłości jest ograniczenie związane z zarządzaniem finansami przez upadłego, który nie będzie mógł zaciągać kolejnych kredytów i pożyczek zwiększających jego zadłużenie. Ponadto za dość istotą konsekwencję uznaje się ujawnienie danych upadłego poprzez publiczne obwieszczenie za pomocą systemu teleinformatycznego. Już samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości wiąże się z udostępnieniem danych dłużnika, tj. imienia, nazwiska, miejsca zamieszkania oraz numeru PESEL w obwieszczeniu zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku o ogłoszenie upadłości, wydanym przez sąd rejonowy. Ujawnienie informacji o sytuacji finansowej upadłego może wpływać na odmowę udzielenia kredytu przez niektóre banki, nawet po zakończeniu postępowania upadłościowego.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, decyzja dotycząca ogłoszenia upadłości musi być przemyślana. W pierwszej kolejności zawsze należy spróbować negocjować z wierzycielami, nawet korzystając w tym zakresie z profesjonalnej pomocy. Dłużnik musi zdawać sobie sprawę, że jest to początek drogi do oddłużenia, a konsekwencją ogłoszenia upadłości jest daleko idąca ingerencja w sferę własności, prawa zarządu i sytuację ekonomiczną dłużnika. Sprawnie przeprowadzone postępowanie upadłościowe jest korzystne dla wszystkich uczestników postępowania, dlatego tak ważna jest rzetelna współpraca z organami. Trzeba też mieć na uwadze, że podczas procesu oddłużenia należy zatroszczyć się o sytuację upadłego. Pozwalają na to liczne regulacje, np. ograniczające egzekucję czy zapewniające środki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Dodatkowo na wielu etapach organy postępowania upadłościowego mogą uwzględniać w rozstrzygnięciach indywidualne potrzeby i sytuację upadłego oraz osób mu bliskich.