Upadłość konsumencka a małżeństwo
Ogłoszenie upadłości ma również konsekwencje dla stosunków majątkowych między małżonkami. W momencie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, pomiędzy małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa.
Jeśli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, ich majątek wspólny zostanie włączony do masy upadłości. W takiej sytuacji małżonek upadłego ma prawo do dochodzenia swojego udziału w majątku wspólnym w postępowaniu upadłościowym, poprzez zgłoszenie wierzytelności z tym związanej do syndyka.
UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA A ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
Aby chronić się przed negatywnymi konsekwencjami ogłoszenia upadłości konsumenckiej, warto zadbać o rozdzielność majątkową. Jednak trzeba pamiętać, że nie zawsze jest ona skuteczna wobec masy upadłościowej. Kluczowy jest tutaj termin. Zależy on od trybu, w jakim została ustanowiona rozdzielność majątkowa.
W przypadku umownej rozdzielności majątkowej musi ona zostać ustanowiona co najmniej 2 lata przed dniem złożenia przez małżonka wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeśli umowa została zawarta wcześniej, to podział majątku dokonany w ramach niej nie będzie uwzględniony w trakcie postępowania upadłościowego. To samo dotyczy ustanowienia rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu. W tym przypadku termin wynosi rok przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Podobnie jest w przypadku powstania rozdzielności z mocy prawa w wyniku rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia.
Jest jednak pewne odstępstwo od powyższych przypadków. Rozdzielność majątkowa będzie skuteczna, jeśli pozew lub wniosek w sprawie jej ustanowienia, rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia został złożony co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Dodatkowo, od marca 2020 r. wprowadzono nowy mechanizm ochronny dla małżonka przed wejściem do masy upadłościowej całego majątku wspólnego. Rozwiedziony małżonek lub małżonek upadłego może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną wobec masy upadłościowej. Jednak wymagane jest, aby w chwili powstania rozdzielności majątkowej małżonek nie miał wiedzy o podstawach do ogłoszenia upadłości, a rozstrzygnięcie nie mogło doprowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli. W przypadku takiego postępowania ciężar dowodu spoczywa na małżonku lub byłym małżonku upadłego, a powództwo wnosi się do sądu upadłościowego.
UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA A WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA MAŁŻONKÓW
W przypadku upadłości konsumenckiej jednego z małżonków istotne jest to, czy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej.
Jeżeli tak, to z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłościowej. W takim przypadku również nie jest dopuszczalny podział majątku wspólnego. Majątkiem od dnia ogłoszenia upadłości zarządza syndyk.
Sytuacja małżonka dłużnika zasadniczo zostaje zrównana z innymi wierzycielami. Może on zgłosić swoją wierzytelność z tytułu udziału w majątku wspólnym syndykowi. Co do zasady, przyjmuje się, że udziały te są równe, a zgłoszona wierzytelność powinna odpowiadać połowie wartości majątku wspólnego. Ochronie podlegają składnik majątkowe, które służą wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej.
Fakt, że składniki te są objęte majątkową wspólnością małżeńską, nie pozbawia ich ochrony. Ustawodawca jednak stawia ograniczenie czasowe. Przedmioty te, aby nie weszły do masy upadłościowej, nie mogły być nabyte do majątku wspólnego w ciągu 2 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.