Koszt restrukturyzacji firmy – z czego się składa?

Na koszt składają się trzy grupy: bezpośrednie, operacyjne i niematerialne. Wydatki bezpośrednie obejmują wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego, opłaty sądowe, publikacje w KRZ oraz koszty przygotowania planu restrukturyzacyjnego. W postępowaniu o zatwierdzenie układu wysokość honorarium doradcy ustala się w drodze negocjacji, co daje większą elastyczność. W postępowaniach sądowych (PPU, PU, sanacja) przepisy określają stawki urzędowe, które zależą od sumy wierzytelności i liczby wierzycieli.

Koszty bezpośrednie (doradca, sąd, KRZ, dokumenty)

To najbardziej oczywista i mierzalna kategoria wydatków. Składają się na nią konkretne pozycje, które firma musi uregulować, aby przeprowadzić postępowanie.

✔️ Koszt przygotowania dokumentacji: Profesjonalne przygotowanie planu restrukturyzacyjnego i propozycji układowych oraz obsługa procesu komunikacji z wierzycielami również generują koszty.

✔️ Wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego: Jest to główny i najbardziej zmienny składnik kosztów. W postępowaniu o zatwierdzenie układu jest ono negocjowane bezpośrednio z doradcą, natomiast w postępowaniach sądowych (PPU, PU, Sanacja) jego wysokość jest regulowana ustawowo i zależy m.in. od liczby wierzycieli i sumy wierzytelności.

✔️ Opłaty sądowe i administracyjne: Obejmują one opłatę od wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, zaliczki na wydatki w toku postępowania oraz koszty ogłoszeń w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ)

✔️ Koszty usług zewnętrznych: W wielu przypadkach niezbędne jest wsparcie dodatkowych specjalistów, takich jak prawnicy do obsługi sporów, biegli rewidenci do audytu finansowego czy rzeczoznawcy majątkowi do wyceny aktywów firmy.

Koszty operacyjne w planie naprawczym

Ta kategoria obejmuje wydatki wynikające bezpośrednio z realizacji planu naprawczego. Nie są to koszty samego postępowania, ale inwestycje i wydatki niezbędne do uzdrowienia firmy. Przykładowo, jeśli plan restrukturyzacyjny zakłada redukcję zatrudnienia, firma musi być przygotowana na poniesienie kosztów odpraw dla zwalnianych pracowników. Podobnie, jeśli remediacją ma być modernizacja linii produkcyjnej, konieczne będzie poniesienie niezbędnych wydatków inwestycyjnych (CAPEX).

Koszty niematerialne (ryzyko wizerunku, rotacja kadr)

To często pomijany, ale niezwykle dotkliwy rodzaj kosztów. Wynikają one z niepewności i napięcia, jakie towarzyszą procesowi restrukturyzacji. Do najważniejszych należą:

• ✔️ Spadek produktywności i morale zespołu: Niepewność co do przyszłości firmy może negatywnie wpłynąć na zaangażowanie i efektywność pracowników.
• ✔️ Utrata kluczowych pracowników: Najbardziej wartościowi specjaliści mogą zacząć szukać stabilniejszego zatrudnienia, obawiając się o swoje stanowiska.
• ✔️ Szkody wizerunkowe: Informacja o problemach finansowych może nadszarpnąć reputację firmy i zaufanie kontrahentów.

Najskuteczniejszym narzędziem do minimalizacji tych kosztów jest transparentna i regularna komunikacja z pracownikami oraz partnerami biznesowymi.

Restrukturyzacja to inwestycja w przyszłość firmy — nie koszt. Dobrze zaplanowany proces naprawczy pozwala ochronić majątek, utrzymać miejsca pracy i odzyskać stabilność finansową przy znacznie niższych nakładach niż w przypadku upadłości.

– Mateusz Drączkowski

Tryb a koszt restrukturyzacji firmy: PZU, PPU, PU, sanacja

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje różne ścieżki, z których każda ma odmienny poziom kosztów. Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU) jest najtańsze i daje dłużnikowi pełną kontrolę nad firmą. Z kolei przyspieszone postępowanie układowe i postępowanie sanacyjne wiążą się z większymi kosztami, ale zapewniają szerszą ochronę przed egzekucją.

PZU – najniższe koszty i największa kontrola

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest optymalnym rozwiązaniem dla firm, które są w stanie prowadzić konstruktywny dialog ze swoimi wierzycielami. Jego kluczowe cechy to:

• ✔️ Najniższe koszty: Wynagrodzenie nadzorcy układu jest ustalane w drodze negocjacji, a opłaty sądowe są minimalne.
• ✔️ Maksymalna kontrola: Zarząd w pełni zachowuje kontrolę nad przedsiębiorstwem.
• ✔️ Ograniczona ochrona: Ochrona przed egzekucjami trwa do 4 miesięcy od dnia obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Ważnym ograniczeniem jest fakt, że PZU jest dostępne tylko wtedy, gdy suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogółu wierzytelności.

PPU/PU – większa ochrona, wyższy koszt

Gdy wierzytelności sporne przekraczają 15% całości, konieczne staje się postępowanie sądowe. Wówczas nadzór sądu zwiększa bezpieczeństwo wierzycieli, ale też podnosi koszty. Mimo to sanacja może być opłacalna – pozwala uratować firmę przed upadłością, zachować miejsca pracy i utrzymać wartość przedsiębiorstwa. Charakteryzuje się ono:

• ✔️ Wyższymi kosztami: Wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego (nadzorcy sądowego lub zarządcy) jest narzucone ustawowo, co ogranicza pole do negocjacji.
• ✔️ Mniejszą kontrolą dłużnika: Zarząd działa pod nadzorem sądu i nadzorcy sądowego.
• ✔️ Pełną ochroną: Zapewniają kompleksową i długoterminową ochronę przed postępowaniami egzekucyjnymi od dnia otwarcia postępowania aż do jego zakończenia.

Należy pamiętać, że postępowanie sanacyjne jest najdroższe, ponieważ wiąże się najczęściej z całkowitą utratą zarządu na rzecz zarządcy, ale w zamian oferuje najszerszą ochronę i możliwość wdrożenia głębokich działań sanacyjnych.

Jak obniżyć koszt restrukturyzacji firmy w praktyce?

Chociaż koszty są nieuniknione, przedsiębiorca może podjąć działania, aby proces naprawczy był jak najbardziej efektywny finansowo. Kluczowe jest świadome podejście do planowania i realizacji całego przedsięwzięcia.

Świadomy wybór ścieżki i doświadczony doradca

Najwięcej można zaoszczędzić na początku procesu. Rzetelna diagnoza sytuacji finansowej i wybór odpowiedniego trybu postępowania pozwalają uniknąć niepotrzebnych wydatków. Współpraca z doświadczonym doradcą restrukturyzacyjnym zwiększa efektywność, bo jego wiedza skraca czas działań i minimalizuje ryzyko błędów proceduralnych.

Dokładne planowanie i transparentna komunikacja

Z kolei dobrze przygotowana komunikacja z pracownikami i wierzycielami zmniejsza napięcia, co bezpośrednio wpływa na niższe koszty niematerialne. Transparentność w procesie restrukturyzacji buduje zaufanie i stabilizuje relacje biznesowe.

Zobacz też: Restrukturyzacja: wady i zalety postępowania o zatwierdzenie układu

FAQ o kosztach restrukturyzacji (stawki, wynagrodzenie, kontrola)

Pytanie 1: Jaka jest najtańsza forma restrukturyzacji?

Odpowiedź: Zdecydowanie postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU), ponieważ wynagrodzenie doradcy jest negocjowane w umowie, a opłaty sądowe są minimalne. Wymaga to jednak dobrej współpracy z wierzycielami i niskiego poziomu spornych wierzytelności.

Pytanie 2: Czy restrukturyzacja jest tańsza niż upadłość?

Odpowiedź: Odpowiedź: Tak, w ogromnej większości przypadków restrukturyzacja jest znacznie korzystniejsza finansowo niż upadłość. Pozwala zachować wartość przedsiębiorstwa w ruchu, miejsca pracy i daje szansę na zaspokojenie wierzycieli w wyższym stopniu niż w przypadku likwidacji majątku.

Pytanie 3: Od czego zależy wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego w sądzie?

Odpowiedź: W postępowaniach sądowych (PPU, PU, sanacja) wynagrodzenie jest obliczane według formuły ustawowej. Jego wysokość zależy głównie od liczby wierzycieli objętych postępowaniem oraz sumy ich wierzytelności. Koszty są więc z góry narzucone i mniej elastyczne niż w PZU.

Pytanie 4: Czy mogę stracić kontrolę nad firmą w trakcie restrukturyzacji?

Odpowiedź: To zależy od rodzaju postępowania. W postępowaniu o zatwierdzenie układu, przyspieszonym postępowaniu układowym i postępowaniu układowym zarząd pozostaje w rękach dłużnika, a doradca pełni jedynie rolę nadzorcy. Jedynie w postępowaniu sanacyjnym sąd powołuje zarządcę, który przejmuje zarząd nad majątkiem firmy na czas trwania procedury, ale są od tego wyjątki.

AUTOR:
Mateusz Drączkowski – prawnik i doradca restrukturyzacyjny w Kancelarii ILT