Otwarcie spadku po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej

Zgodnie z art. 119 Prawa upadłościowego (Dz. U. z 2024 r. poz. 794), jeśli spadkodawca zmarł po ogłoszeniu Twojej upadłości, spadek lub udział w spadku, który Ci przysługuje, wchodzi do masy upadłości z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że jako spadkobierca ponosisz odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe tylko do wartości przyjętego spadku. W tym przypadku, syndyk nie składa oświadczenia o odrzuceniu spadku, ponieważ przyjęty spadek wchodzi w skład masy upadłości i pozostaje pod zarządem syndyka. Następnie, w ramach likwidacji masy upadłości, spadek zostanie przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym.

Otwarcie spadku przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej

W sytuacji, gdy śmierć spadkodawcy nastąpiła przed ogłoszeniem upadłości na uwadze należy mieć dwie sytuacje, które zależą od Ciebie. 

Jeśli zdecydujesz się na przyjęcie spadku, wejdzie on do Twojego majątku, a z chwilą wydania przez Sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości stanie się on częścią masy upadłości, która podlega likwidacji. Co istotne, na podstawie art. 1034 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061) spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe do chwili podziału spadku. Po podziale spadku odpowiedzialność za długi spadkowe będzie zależna od wielkości udziałów w przyjętym spadku;

Jeśli zdecydujesz się odrzucić spadek, nie zostanie on włączony do Twojego majątku, a tym samym nie stanie się on częścią masy upadłości. Należy jednak pamiętać, że przepisy prawa upadłościowego chronią nie tylko interesy dłużnika, ale też wierzycieli. Zgodnie z art. 1024 Kodeksu cywilnego, jeżeli odrzucenie spadku miało na celu pokrzywdzenie wierzycieli, wierzyciele będą mogli domagać się jego unieważnienia. Oznacza to, że jeżeli w sposób celowy odrzuciłeś spadek chcąc uchronić się przed jego faktyczną utratą, czynność ta może być uznana za działanie zmierzające do pokrzywdzenia wierzycieli, a w konsekwencji będzie uznana za bezskuteczną. Dodatkowo, wierzyciele lub syndyk będą mogli wytoczyć przeciwko Tobie powództwo o zastosowanie instytucji skargi pauliańskiej.

Wyłączenie spadku z masy upadłości

Podstawą do wyłączenia spadku z masy upadłości jest art. 121 Prawa upadłościowego, który wskazuje przesłanki uzasadniające takie wyłączenie. Należą do nich sytuacje, w których spadek zawiera wierzytelności lub prawa budzące wątpliwości co do ich istnienia lub możliwości realizacji, a także przypadki, gdy składniki majątkowe spadku są trudne do zbycia lub ich włączenie do masy upadłości mogłoby negatywnie wpłynąć na postępowanie upadłościowe.

Przykład zobrazowanej sytuacji: Anna dziedziczy mieszkanie obciążone służebnością osobistą oraz kredytem hipotecznym, który przekracza wartość nieruchomości. To tworzy bardzo skomplikowaną sytuację prawną zarówno pod względem realnej wartości lokalu, jak i jej obciążeń. W takiej sytuacji, sąd może zdecydować o wyłączeniu tego składnika z masy upadłościowej, aby nie utrudniać procesu upadłościowego.

AUTOR:
Bartłomiej Balkao – młodszy prawnik w Kancelarii ILT