Co to jest restrukturyzacja i kto może z niej skorzystać?

W najprostszym ujęciu restrukturyzacja zadłużenia to sformalizowany sposób oddłużania, pozwalający w sposób legalny i uporządkowany wyjść z trudnej sytuacji finansowej. Zrozumienie jej zasad, celów i dostępnych form jest kluczowe, by świadomie rozpocząć proces naprawczy.

Definicja i podstawowe cele

Restrukturyzacja długu opiera się na porozumieniu z wierzycielami w sprawie nowych zasad spłaty. Jej głównym założeniem jest ochrona dłużnika przed poważniejszymi konsekwencjami finansowymi, takimi jak egzekucja czy windykacja. Celem jest przywrócenie zdolności do regularnego wykonywania zobowiązań, uniknięcie upadłości oraz — w przypadku przedsiębiorców — stworzenie warunków do kontynuacji działalności. Warto podkreślić, że z punktu widzenia wierzyciela restrukturyzacja również bywa korzystna, ponieważ umożliwia odzyskanie większej części należności niż w przypadku postępowania upadłościowego.

Kto i kiedy powinien rozważyć restrukturyzację?

Z takiego rozwiązania mogą korzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenci — niezależnie od formy prawnej prowadzonej działalności. Przesłanką do podjęcia działań są najczęściej trudności z terminową spłatą zobowiązań wynikające z utraty pracy, choroby, spadku przychodów w firmie lub innych zdarzeń losowych.

Co istotne, postępowanie restrukturyzacyjne można rozpocząć nie tylko w momencie faktycznej niewypłacalności, ale również w fazie zagrożenia jej wystąpieniem. Wczesne działanie jest zawsze korzystniejsze — daje większe szanse na zawarcie porozumienia z wierzycielami i skuteczne wyprowadzenie finansów na prostą.

„Restrukturyzacja zadłużenia to nie koniec, lecz nowy początek – pozwala odzyskać płynność, uniknąć egzekucji i zyskać czas na realne uporządkowanie finansów, zanim sytuacja stanie się krytyczna.”

– Paweł Czechowski

Formy i metody restrukturyzacji zadłużenia

Restrukturyzacja długu może przebiegać w różny sposób — od bezpośrednich negocjacji z wierzycielem po sformalizowane postępowania sądowe. Wybór odpowiedniej metody zależy od stopnia zadłużenia, liczby wierzycieli oraz gotowości obu stron do współpracy.

Restrukturyzacja umowna (pozasądowa) vs. sądowa

✔️ Restrukturyzacja pozasądowa polega na indywidualnych rozmowach z wierzycielem, na przykład bankiem, w celu zmiany warunków umowy kredytowej. Wynik zależy wyłącznie od woli stron — możliwe jest m.in. wydłużenie okresu spłaty, czasowe zawieszenie rat lub renegocjacja oprocentowania.

✔️ Restrukturyzacja sądowa jest procesem prowadzonym zgodnie z ustawą – Prawo restrukturyzacyjne. Jej celem jest zawarcie układu zatwierdzonego przez sąd, który staje się wiążący dla wszystkich wierzycieli, także tych niezgadzających się na jego warunki. Takie postępowanie zapewnia dłużnikowi ochronę przed egzekucją i daje czas na wprowadzenie planu naprawczego.

Przepisy prawa o restrukturyzacji reguluje Prawo restrukturyzacyjne

Najpopularniejsze instrumenty zmiany warunków spłaty

W ramach restrukturyzacji zadłużenia dłużnik może zaproponować wierzycielom różne sposoby poprawy swojej sytuacji finansowej. Do najczęściej stosowanych instrumentów należą:

✔️ Karencja w spłacie kapitału lub całości rat, czyli tzw. wakacje kredytowe, zapewniające kilkumiesięczną przerwę w obsłudze długu

✔️ Konsolidacja kilku zobowiązań w jedno, często z niższą ratą i dłuższym okresem spłaty.

✔️ Wydłużenie okresu spłaty, co prowadzi do obniżenia wysokości miesięcznej raty.

✔️ Zmiana oprocentowania kredytu na korzystniejsze.

✔️ Przewalutowanie kredytu, np. z waluty obcej na polską, w celu wyeliminowania ryzyka kursowego.

✔️ W przypadku postępowań sądowych: rozłożenie długu na raty, odroczenie terminu spłaty, a w uzasadnionych przypadkach nawet zmniejszenie wysokości zobowiązania (częściowa redukcja długu).

W przypadku postępowań sądowych: rozłożenie długu na raty, odroczenie terminu spłaty, a w uzasadnionych przypadkach nawet zmniejszenie wysokości zobowiązania (częściowa redukcja długu).

✔️ Wydłużenie okresu spłaty, co prowadzi do obniżenia wysokości miesięcznej raty.

✔️ Karencja w spłacie kapitału lub całości rat, czyli tzw. wakacje kredytowe, zapewniające kilkumiesięczną przerwę w obsłudze długu.

✔️ Konsolidacja kilku zobowiązań w jedno, często z niższą ratą i dłuższym okresem spłaty.

✔️ Zmiana oprocentowania kredytu na korzystniejsze.

✔️ Przewalutowanie kredytu, np. z waluty obcej na polską, w celu wyeliminowania ryzyka kursowego.

Sądowe postępowania restrukturyzacyjne dla przedsiębiorców

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery odrębne postępowania dla przedsiębiorców. Ich wybór jest uzależniony od specyfiki działalności gospodarczej kredytobiorcy, struktury zadłużenia i głębokości kryzysu.

Od uproszczonych do zaawansowanych form

✔️ Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU): Najszybsze i najmniej sformalizowane, z minimalnym udziałem sądu. Przeznaczone dla dłużników z niewielką liczbą wierzytelności spornych, którzy są w stanie samodzielnie porozumieć się z wierzycielami.

✔️ Przyspieszone postępowanie układowe (PPU): Uproszczona procedura sądowa, również skierowana do firm, gdzie udział wierzytelności spornych jest niski. Zapewnia szybsze zatwierdzenie spisu wierzytelności.

✔️ Postępowanie układowe (PU): Pełne, sformalizowane postępowanie sądowe stosowane, gdy suma wierzytelności spornych przekracza 15% ogółu wierzytelności. Daje szersze możliwości ochrony praw dłużnika.

✔️ Postępowanie sanacyjne (PS): Najgłębsza forma restrukturyzacji, której celem jest kompleksowe uzdrowienie przedsiębiorstwa. Wiąże się z odebraniem zarządu dłużnikowi i ustanowieniem zarządcy, ale zapewnia najszerszą ochronę przed egzekucją.

Restrukturyzacja a upadłość – to nie to samo!

Choć oba procesy dotyczą problemów finansowych, ich cel jest zupełnie odmienny. Restrukturyzacja to leczenie finansów i szansa na nowy początek, natomiast upadłość oznacza likwidację majątku i zakończenie działalności.

Cel: ratunek kontra likwidacja

W większości postępowań restrukturyzacyjnych (poza sanacyjnym) dłużnik zachowuje kontrolę nad firmą i może nadal prowadzić działalność. W przypadku upadłości zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk, a przedsiębiorstwo zostaje wygaszone. Z tego względu restrukturyzacja stanowi realną alternatywę dla upadłości, pozwalając uratować biznes i utrzymać miejsca pracy.

Przeczytaj: Twoja firma ma problemy finansowe – co dalej?

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Pytanie 1: Co to jest restrukturyzacja w najprostszych słowach?

Odpowiedź: To umowa z wierzycielem (lub wierzycielami) na zmianę warunków spłaty długu, aby dłużnik był w stanie go spłacić i uniknąć bankructwa. Jest to proces naprawczy.

Pytanie 2: Czy restrukturyzacja jest tylko dla firm?

Odpowiedź: Nie. Mogą z niej skorzystać zarówno przedsiębiorcy, jak i osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (konsumenci), np. w formie restrukturyzacji kredytu bankowego.

Pytanie 3: Ile kosztuje restrukturyzacja?

Odpowiedź: Koszty zależą od formy restrukturyzacji. W przypadku negocjacji z bankiem może to być opłata za sporządzenie aneksu do umowy. Postępowania sądowe wiążą się z opłatami sądowymi i kosztami obsługi przez doradcę restrukturyzacyjnego.

Pytanie 4: Czy wierzyciel musi zgodzić się na restrukturyzację?

Odpowiedź: W przypadku restrukturyzacji umownej (pozasądowej) zgoda wierzyciela jest dobrowolna i kluczowa. W restrukturyzacji sądowej o przyjęciu układu decyduje większość wierzycieli, a zatwierdzony przez sąd układ staje się wiążący również dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw.

Pytanie 5: Czym się różni restrukturyzacja od upadłości?

Odpowiedź: Główna różnica to cel. Restrukturyzacja ma na celu uratowanie dłużnika i jego majątku poprzez uzdrowienie finansów. Upadłość ma na celu likwidację (spieniężenie) majątku dłużnika, aby spłacić wierzycieli.

Potrzebujesz pomocy w restrukturyzacji?
Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci przygotować plan układowy, przeprowadzić negocjacje z wierzycielami i odzyskać kontrolę nad finansami firmy: kancelaria@kancelariailt.pl

AUTOR:
Paweł Czechowski – adwokat i doradca restrukturyzacyjny w Kancelarii ILT