Restrukturyzacja a upadłość – dwie drogi dla firmy w kryzysie

Stojąc w obliczu poważnych problemów finansowych, przedsiębiorca ma przed sobą dwie fundamentalnie różne ścieżki: restrukturyzację i upadłość. Kluczowa różnica sprowadza się do celu obu postępowań. Celem restrukturyzacji jest uzdrowienie przedsiębiorstwa i zachowanie jego bytu prawnego oraz operacyjnego. Proces ten koncentruje się na zawarciu układu z wierzycielami, który modyfikuje zasady spłaty zadłużenia, oraz na wdrożeniu planu naprawczego.

Upadłość natomiast ma na celu likwidację majątku dłużnika i zaspokojenie wierzycieli z uzyskanych w ten sposób funduszy, co w praktyce oznacza koniec działalności firmy. Restrukturyzacja pozwala chronić wartość przedsiębiorstwa w ruchu, która jest zazwyczaj znacznie wyższa niż suma wartości jego poszczególnych składników majątkowych sprzedawanych w toku likwidacji. Dzięki temu wierzyciele w ramach przeprowadzonej restrukturyzacji mają szansę na odzyskanie swoich należności w wyższym stopniu niż w przypadku postępowania upadłościowego.

Kiedy można rozpocząć restrukturyzację? (przesłanki prawne)

Decyzja o rozpoczęciu procesu restrukturyzacji musi być oparta na przesłankach zdefiniowanych w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Przepisy te precyzyjnie określają, kto i w jakiej sytuacji może skorzystać z tej formy ochrony i wsparcia. Co istotne, ustawodawca pozwala na podjęcie działań naprawczych na stosunkowo wczesnym etapie problemów finansowych.

Niewypłacalność

Podstawową przesłanką do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest stan niewypłacalności. Zgodnie z definicją prawną, przedsiębiorca jest niewypłacalny, gdy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że domniemanie to zachodzi, jeśli opóźnienie w regulowaniu zobowiązań przekracza trzy miesiące.

Zagrożenie niewypłacalnością

Prawo restrukturyzacyjne umożliwia również działanie prewencyjne. Przedsiębiorca może złożyć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego także wtedy, gdy jest jedynie zagrożony niewypłacalnością. Taka sytuacja ma miejsce, gdy jego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny. To rozwiązanie pozwala na wczesną interwencję i wdrożenie działań naprawczych, zanim problemy z płynnością finansową staną się krytyczne i trudne do opanowania.

Restrukturyzacja to nie kapitulacja, lecz świadoma decyzja o uruchomieniu narzędzi, które chronią majątek, stabilizują płynność i pozwalają spłacić długi w realnych warunkach — zanim likwidacja stanie się jedyną opcją.

Przeczytaj również: Twoja firma ma problemy finansowe – co dalej?

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych – wybierz odpowiednią ścieżkę

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań, z których każde ma inną specyfikę i stopień sformalizowania. Wybór odpowiedniej ścieżki zależy od indywidualnej sytuacji firmy, skali jej problemów, a przede wszystkim od struktury zadłużenia – w szczególności od udziału wierzytelności spornych, czyli takich, które dłużnik kwestionuje.

Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU)

Jest to najszybszy i najmniej sformalizowany tryb, w którym duża część procesu odbywa się poza sądem. Dłużnik, przy wsparciu doradcy restrukturyzacyjnego, samodzielnie zbiera głosy wierzycieli nad propozycjami układowymi. Procedura ta jest dostępna dla przedsiębiorców, u których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% ogółu wierzytelności.

Więcej o PZU przeczytasz na naszej stronie Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU)

Przyspieszone postępowanie układowe (PPU)

To uproszczona procedura sądowa, która również przeznaczona jest dla firm z niewielkim udziałem spornych długów (poniżej 15%). Postępowanie to jest szybsze niż standardowe postępowanie układowe, ponieważ odbywa się w oparciu o uproszczony spis wierzytelności sporządzany przez nadzorcę sądowego.

Postępowanie układowe (PU)

Jest to standardowa, w pełni sformalizowana procedura sądowa. Stosuje się ją w sytuacjach, gdy suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności. W tym trybie sąd zatwierdza spis wierzytelności, co daje dłużnikowi możliwość obrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami w toku postępowania.

Postępowanie sanacyjne

To najbardziej zaawansowane i głębokie postępowanie naprawcze. Jego celem jest nie tylko zawarcie układu, ale również przeprowadzenie działań sanacyjnych, czyli daleko idących zmian organizacyjnych i majątkowych. W przypadku postępowania sanacyjnego dłużnik traci zarząd nad przedsiębiorstwem na rzecz wyznaczonego przez sąd zarządcy, który wdraża plan restrukturyzacyjny.

Jak przebiega restrukturyzacja krok po kroku?

Proces restrukturyzacji, choć różni się w zależności od wybranego trybu, opiera się na kilku kluczowych etapach. Od momentu złożenia wniosku firma wkracza na ścieżkę, której celem jest odzyskanie stabilności i zapewnienie dalszego funkcjonowania.

Ochrona przed wierzycielami

Jednym z najważniejszych skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest uzyskanie ochrony przed działaniami wierzycieli. Z dniem otwarcia postępowania zawieszeniu ulegają postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętych układem. Daje to firmie bezcenny „oddech” – czas na spokojne wdrożenie działań naprawczych bez presji ze strony komorników i windykatorów.

Plan restrukturyzacyjny – mapa drogowa do uzdrowienia firmy

To kluczowy dokument w procesie restrukturyzacji. Stanowi on szczegółową mapę drogową, która prowadzi firmę od kryzysu do uzdrowienia. Plan restrukturyzacyjny musi zawierać dogłębną analizę przyczyn trudnej sytuacji finansowej, opis planowanych działań naprawczych (np. restrukturyzacja operacyjna, finansowa) oraz prognozy finansowe pokazujące, jak firma odzyska zdolność do regulowania zobowiązań.

Układ z wierzycielami – serce restrukturyzacji

Układ jest istotą postępowania restrukturyzacyjnego. To porozumienie pomiędzy dłużnikiem a większością jego wierzycieli, które określa nowe, realne zasady spłaty zadłużenia. Propozycje układowe mogą obejmować różne mechanizmy, takie jak rozłożenie spłaty na raty, odroczenie terminu płatności, a w niektórych przypadkach również częściową redukcję zadłużenia lub konwersję wierzytelności na udziały w spółce. Zatwierdzony przez sąd układ wiąże wszystkich wierzycieli objętych porozumieniem.

Zainteresuje Cię również: Kim jest doradca restrukturyzacyjny?

Kluczowe czynniki sukcesu restrukturyzacji

Powodzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie jest dziełem przypadku. Zależy od szeregu czynników, które muszą zaistnieć, aby proces zakończył się sukcesem, czyli trwałym przywróceniem firmie rentowności. Kluczowe jest podjęcie decyzji w odpowiednim momencie. Szybkość reakcji na pierwsze sygnały ostrzegawcze, takie jak utrata płynności finansowej czy rosnąca presja ze strony wierzycieli, znacząco zwiększa szanse na skuteczną naprawę. Fundamentem musi być wiarygodny i realistyczny plan restrukturyzacyjny, oparty na rzetelnej diagnozie i konkretnych rozwiązaniach. Niezbędne jest również profesjonalne wsparcie doradcy restrukturyzacyjnego, który pomoże przejść przez zawiłości regulacji prawnych i wesprze w negocjacjach. Nie można także zapominać o transparentnej komunikacji z wierzycielami, pracownikami i kontrahentami, która buduje zaufanie i wspiera cały proces.

FAQ – Restrukturyzacja w pigułce

Pytanie 1: Co to jest restrukturyzacja?

Odpowiedź: Jest to proces prawny i zarządczy, który ma na celu naprawę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa i uniknięcie jego upadłości poprzez zawarcie porozumienia (układu) z wierzycielami.

Pytanie 2: Czym restrukturyzacja różni się od upadłości?

Odpowiedź: Restrukturyzacja ma na celu uratowanie firmy, podczas gdy upadłość prowadzi do jej zamknięcia i sprzedaży majątku w celu spłaty długów.

Pytanie 3: Kto może skorzystać z restrukturyzacji?

Odpowiedź: Każdy przedsiębiorca, który jest niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością.

Pytanie 4: Czy w trakcie restrukturyzacji komornik może zająć moje konto?

Odpowiedź: Nie, z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego nie można wszczynać nowych postępowań egzekucyjnych, a już trwające ulegają zawieszeniu.

Pytanie 5: Jaka jest rola doradcy restrukturyzacyjnego?

Odpowiedź: To kluczowa postać, która w zależności od rodzaju postępowania, pełni funkcję nadzorcy lub zarządcy, pomagając przygotować plan i negocjować z wierzycielami.

Pytanie 6: Czy restrukturyzacja zawsze oznacza redukcję długów?

Odpowiedź: Nie zawsze. Układ z wierzycielami może przewidywać różne rozwiązania, np. rozłożenie długu na raty, odroczenie płatności, a dopiero w dalszej kolejności jego częściowe umorzenie.

AUTOR:
Mateusz Drączkowski – prawnik i doradca restrukturyzacyjny w Kancelarii ILT