Zarówno postępowania upadłościowe, jak i postępowania restrukturyzacyjne do ich skutecznego i prawidłowego przeprowadzenia wymagają bardzo dobrej znajomości przepisów, doświadczenia oraz wiedzy z zakresu finansów. Mając na uwadze szczególny charakter postępowań insolwencyjnych do polskiego porządku prawnego wprowadzono instytucję doradcy restrukturyzacyjnego.

Od początku 2016 roku doradca restrukturyzacyjny zastąpił syndyka i stał się wolnym zawodem.

W świetle przywołanych zmian legislacyjnych nadzorca, zarządca czy syndyk nie są zawodami, a jedynie funkcjami pełnionymi przez doradcę restrukturyzacyjnego.

Poza wymienionymi funkcjami doradca restrukturyzacyjny uzyskał możliwość funkcjonowania poza sądem i postępowaniem, podejmując czynności doradztwa restrukturyzacyjnego, do których możemy zaliczyć m.in. udzielanie porad, opinii i wyjaśnień, sporządzanie wniosków o ogłoszenie upadłości i wniosków restrukturyzacyjnych.

Ponadto doradca restrukturyzacyjny w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz postępowaniu upadłościowym może reprezentować dłużnika, wierzyciela lub innego uczestnika postępowania jako pełnomocnik.

W zależności od tego, którego uczestnika będzie reprezentował doradca restrukturyzacyjny, zakres podejmowanych przez niego czynności będzie się znacząco różnił. W większości przypadków, poza nielicznymi obowiązkami osobistego złożenia oświadczenia przez uczestnika postępowania, można skutecznie działać przez pełnomocnika. Doradca restrukturyzacyjny może przejąć bezpośredni kontakt z organami postępowania, starannie pilnując terminów, które szczególnie w przypadku wierzycieli mają kardynalne znaczenie, a ich upływ wiąże się z dotkliwymi konsekwencjami. Szczególna potrzeba działania przez pełnomocnika uwidoczniła się wraz z informatyzacją postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Niedoskonałości systemu teleinformatycznego i wymóg prowadzenia zasadniczo całego postępowania przy jego wykorzystaniu stworzył wiele problemów technicznych, które wymagają od profesjonalnych pełnomocników kreatywności i obchodzenia wad funkcjonalnych systemu.

W związku ze szczególnym charakterem zawodu wykonywanego przez doradców restrukturyzacyjnych ustawodawca określił szczegółowo wymagania, od których spełnienia uzależnia pozytywne rozpatrzenie wniosku o wydanie licencji doradcy restrukturyzacyjnego.

Aby zostać doradcą restrukturyzacyjnym, należy uzyskać pozytywny wynik z egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną, powołaną przez Ministra Sprawiedliwości. Aby móc przystąpić do egzaminu kandydat musi spełniać następujące warunki:

• • posiadać obywatelstwo państwa członkowskiego UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
• • posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
• • posługiwać się językiem polskim w stopniu niezbędnym do wykonywania przewidzianych prawem funkcji,
• • posiadać nieposzlakowaną opinię,
• • ukończyć studia wyższe i uzyskać tytuł magistra lub równorzędny,
• • wykazać, że w okresie 15 lat przed złożeniem wniosku o licencję doradcy restrukturyzacyjnego przez co najmniej 3 lata zarządzał majątkiem upadłego lub przedsiębiorstwem.

Ponadto, do egzaminu nie może podejść osoba, która była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, jest podejrzana albo oskarżona o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, jest wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego lub w odniesieniu do tej osoby są ujawnione w Krajowym Rejestrze Zadłużonych informacje, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1909).

Powyższe wymogi stawiane osobie ubiegającej się o licencję doradcy restrukturyzacyjnego mają zagwarantować najwyższy poziom kwalifikacji osób, pełniących określone prawem funkcje w postępowaniach insolwencyjnych czy podejmując czynności doradztwa prawnego. Jest to niezwykle ważne dla sprawnego i skutecznego prowadzenia postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, w trosce o ochronę interesów uczestników postępowania.