Czym jest Analiza DEMPE?

Analiza DEMPE to skrót od analizy obejmującej badanie zdolności stron transakcji do pełnienia funkcji oraz ponoszenia ryzyka w zakresie tworzenia, ulepszania, utrzymania, ochrony i eksploatacji (ang. Development, Enhancement, Maintenance, Protection and Exploitation) wartości niematerialnej i prawnej. Analizie DEMPE została poświęcona część B rozdziału VI Wytycznych OECD dotycząca wartości niematerialnych. Zalecenia płynące z wytycznych zostały z kolei zaimplementowane do polskich rozporządzeń w sprawie cen transferowych.

Zgodnie z przepisami ww. rozporządzeń w odniesieniu do transakcji kontrolowanych obejmujących wartości niematerialne badanie porównywalności uwzględnia również ocenę zdolności stron transakcji do pełnienia danej funkcji oraz ponoszenia danego ryzyka w zakresie:

1) posiadania tytułu prawnego do wartości niematerialnych, jego ochrony i utrzymania,

2) tworzenia wartości niematerialnych, w tym ich opracowywania,

3) rozwijania wartości niematerialnych, w tym ich ulepszania,

4) wykorzystania wartości niematerialnych.

Organy podatkowe każdorazowo badając rynkowość rozliczeń wewnątrzgrupowych dotyczących wartości niematerialnych są więc obowiązane przeprowadzić analizę obejmującą badanie ww. elementów.

Jaki jest cel analizy DEMPE?

Celem analizy jest ocena czy podmiot uzyskujący wynagrodzenie z tytułu np. udostępniania znaku towarowego posiada zdolność do pełnienia kluczowych funkcji i ponoszenia kluczowych ryzyk związanych z transakcją. Sama bowiem własność (w sensie prawnym) nad znakiem towarowym nie jest wystarczająca do stwierdzenia, że jego właściciel jest uprawniony do uzyskiwania dochodu z jego udostępniania.

W przypadku jeśli w wyniku analizy okaże się, że podmiot nie posiada zdolności do pełnienia funkcji i ponoszenia ryzyk to organy podatkowe mogą uznać, że wynagrodzenie przez niego uzyskiwane nie jest należne (w danej wysokości lub w ogóle). W takim wypadku dochód z transakcji polegającej na udostępnieniu znaku towarowego powinien zostać przypisany innemu podmiotowi – temu, który faktycznie pełni funkcje związane z wartością niematerialną i ponosi związane z nią ryzyka.

Przykład z wytycznych

W Wytycznych OECD przywołano przykład w pełni rozwiniętej i możliwej do użytkowania wartość niematerialnej. Wartość ta została nabyta od podmiotu trzeciego przez członka grupy kapitałowej. Członkowie grupy wykorzystują ją do celów wykonywania funkcji produkcyjnych i dystrybucyjnych. Jednocześnie podmiot, który ją nabył zarządza i kontroluje tą wartością niematerialną.

W takim wypadku przyjmuje się, że dana wartość nie wymaga wykonywania funkcji związanych z jej tworzeniem oraz rozwojem (została nabyta jako gotowa do wykorzystywania). Jednocześnie można przyjąć, że dana wartość może wymagać pełnienia ograniczonych (lub żadnych) funkcji związanych z utrzymaniem tej wartości oraz jej ochroną co może wynikać z tego, że ma ona ograniczoną przydatność poza polem eksploatacji przyjętym przez członków grupy.

W takim wypadku żaden z podmiotów nie będzie ponosił ryzyk związanych z tworzeniem, rozwojem oraz nabyciem i wykorzystaniem tej wartości niematerialnej. Kluczowe funkcje ponoszone przez podmiot, który nabył daną wartość niematerialną sprowadzają się do tych, które były niezbędne do wyboru najbardziej odpowiedniej wartości niematerialnej dostępnej na rynku, analizy potencjalnych korzyści z jej wykorzystania przez grupę oraz podjęciem decyzji o nabyciu wartości niematerialnej. Kluczowym aktywem wykorzystanym przez podmiot nabywający wartość niematerialną były środki finansowe konieczne do jej nabycia.

W takim wypadku jeśli nabywca wartości niematerialnej posiada zdolność i faktycznie wykonuje wszystkie z ww. funkcji w tym posiada zdolność do kontrolowania ryzyka związanego z nabyciem i wykorzystaniem wartości niematerialnej, to zasadne wydaje się przypisanie mu dochodu powstałego z tytułu wykorzystania tej wartości niematerialnej.

Analiza DEMPE obok analizy porównawczej

Przepisy dotyczące obowiązkowych elementów dokumentacji cen transferowych nie wymagają zamieszczenia w niej analizy DEMPE. Niemniej do analizy tej zobowiązane są organy podatkowe badając porównywalność transakcji obejmujących wartości niematerialne i oceniając ich rynkowość.

Stąd przygotowując dokumentację cen transferowych porównawczą warto wzbogacić ją o element w postaci analizy DEMPE. Pozwoli to już na wstępie zaadresować ewentualne wątpliwości i pytania organów podatkowych weryfikujących transakcje wewnątrzgrupowe. Dodatkowo wynik analizy (obok analizy porównawczej) wskaże czy rozliczenia z podmiotami powiązanymi mają rynkowy charakter. Co umożliwi wcześniejsze skorygowanie wzajemnych rozliczeń w przypadku, gdyby okazały się nierynkowe. Z kolei w przypadku, gdy są rynkowe to da ona pewność zarządowi, że składając oświadczenie o rynkowości cen transferowych dochował należytej staranności.