Restrukturyzacja to regulowany prawnie proces naprawczy, którego celem jest poprawa sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa i uniknięcie jego bankructwa. Jest to narzędzie pozwalające firmie w kryzysie zawrzeć układ z wierzycielami i wdrożyć działania, które przywrócą jej zdolność do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed działaniami windykacyjnymi wierzycieli. Innymi słowy, restrukturyzacja to alternatywa dla postępowania upadłościowego, które nieuchronnie prowadzi do likwidacji majątku i zakończenia działalności. U podstaw tego procesu leży filozofia „drugiej szansy”, która daje przedsiębiorcy możliwość dalszego funkcjonowania na rynku, ochrony miejsc pracy i odbudowy wartości firmy.
Restrukturyzacja a upadłość – dwie drogi dla firmy w kryzysie
Stojąc w obliczu poważnych problemów finansowych, przedsiębiorca ma przed sobą dwie fundamentalnie różne ścieżki: restrukturyzację i upadłość. Kluczowa różnica sprowadza się do celu obu postępowań. Celem restrukturyzacji jest uzdrowienie przedsiębiorstwa i zachowanie jego bytu prawnego oraz operacyjnego. Proces ten koncentruje się na zawarciu układu z wierzycielami, który modyfikuje zasady spłaty zadłużenia, oraz na wdrożeniu planu naprawczego.
Upadłość natomiast ma na celu likwidację majątku dłużnika i zaspokojenie wierzycieli z uzyskanych w ten sposób funduszy, co w praktyce oznacza koniec działalności firmy. Restrukturyzacja pozwala chronić wartość przedsiębiorstwa w ruchu, która jest zazwyczaj znacznie wyższa niż suma wartości jego poszczególnych składników majątkowych sprzedawanych w toku likwidacji. Dzięki temu wierzyciele w ramach przeprowadzonej restrukturyzacji mają szansę na odzyskanie swoich należności w wyższym stopniu niż w przypadku postępowania upadłościowego.
Kiedy można rozpocząć restrukturyzację? (przesłanki prawne)
Decyzja o rozpoczęciu procesu restrukturyzacji musi być oparta na przesłankach zdefiniowanych w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Przepisy te precyzyjnie określają, kto i w jakiej sytuacji może skorzystać z tej formy ochrony i wsparcia. Co istotne, ustawodawca pozwala na podjęcie działań naprawczych na stosunkowo wczesnym etapie problemów finansowych.
Niewypłacalność
Podstawową przesłanką do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest stan niewypłacalności. Zgodnie z definicją prawną, przedsiębiorca jest niewypłacalny, gdy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że domniemanie to zachodzi, jeśli opóźnienie w regulowaniu zobowiązań przekracza trzy miesiące.
Zagrożenie niewypłacalnością
Prawo restrukturyzacyjne umożliwia również działanie prewencyjne. Przedsiębiorca może złożyć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego także wtedy, gdy jest jedynie zagrożony niewypłacalnością. Taka sytuacja ma miejsce, gdy jego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny. To rozwiązanie pozwala na wczesną interwencję i wdrożenie działań naprawczych, zanim problemy z płynnością finansową staną się krytyczne i trudne do opanowania.
Restrukturyzacja to nie kapitulacja, lecz świadoma decyzja o uruchomieniu narzędzi, które chronią majątek, stabilizują płynność i pozwalają spłacić długi w realnych warunkach — zanim likwidacja stanie się jedyną opcją.
Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań, z których każde ma inną specyfikę i stopień sformalizowania. Wybór odpowiedniej ścieżki zależy od indywidualnej sytuacji firmy, skali jej problemów, a przede wszystkim od struktury zadłużenia – w szczególności od udziału wierzytelności spornych, czyli takich, które dłużnik kwestionuje.
Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU)
Jest to najszybszy i najmniej sformalizowany tryb, w którym duża część procesu odbywa się poza sądem. Dłużnik, przy wsparciu doradcy restrukturyzacyjnego, samodzielnie zbiera głosy wierzycieli nad propozycjami układowymi. Procedura ta jest dostępna dla przedsiębiorców, u których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% ogółu wierzytelności.
To uproszczona procedura sądowa, która również przeznaczona jest dla firm z niewielkim udziałem spornych długów (poniżej 15%). Postępowanie to jest szybsze niż standardowe postępowanie układowe, ponieważ odbywa się w oparciu o uproszczony spis wierzytelności sporządzany przez nadzorcę sądowego.
Postępowanie układowe (PU)
Jest to standardowa, w pełni sformalizowana procedura sądowa. Stosuje się ją w sytuacjach, gdy suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności. W tym trybie sąd zatwierdza spis wierzytelności, co daje dłużnikowi możliwość obrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami w toku postępowania.
Postępowanie sanacyjne
To najbardziej zaawansowane i głębokie postępowanie naprawcze. Jego celem jest nie tylko zawarcie układu, ale również przeprowadzenie działań sanacyjnych, czyli daleko idących zmian organizacyjnych i majątkowych. W przypadku postępowania sanacyjnego dłużnik traci zarząd nad przedsiębiorstwem na rzecz wyznaczonego przez sąd zarządcy, który wdraża plan restrukturyzacyjny.
Jak przebiega restrukturyzacja krok po kroku?
Proces restrukturyzacji, choć różni się w zależności od wybranego trybu, opiera się na kilku kluczowych etapach. Od momentu złożenia wniosku firma wkracza na ścieżkę, której celem jest odzyskanie stabilności i zapewnienie dalszego funkcjonowania.
Ochrona przed wierzycielami
Jednym z najważniejszych skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest uzyskanie ochrony przed działaniami wierzycieli. Z dniem otwarcia postępowania zawieszeniu ulegają postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętych układem. Daje to firmie bezcenny „oddech” – czas na spokojne wdrożenie działań naprawczych bez presji ze strony komorników i windykatorów.
Plan restrukturyzacyjny – mapa drogowa do uzdrowienia firmy
To kluczowy dokument w procesie restrukturyzacji. Stanowi on szczegółową mapę drogową, która prowadzi firmę od kryzysu do uzdrowienia. Plan restrukturyzacyjny musi zawierać dogłębną analizę przyczyn trudnej sytuacji finansowej, opis planowanych działań naprawczych (np. restrukturyzacja operacyjna, finansowa) oraz prognozy finansowe pokazujące, jak firma odzyska zdolność do regulowania zobowiązań.
Układ z wierzycielami – serce restrukturyzacji
Układ jest istotą postępowania restrukturyzacyjnego. To porozumienie pomiędzy dłużnikiem a większością jego wierzycieli, które określa nowe, realne zasady spłaty zadłużenia. Propozycje układowe mogą obejmować różne mechanizmy, takie jak rozłożenie spłaty na raty, odroczenie terminu płatności, a w niektórych przypadkach również częściową redukcję zadłużenia lub konwersję wierzytelności na udziały w spółce. Zatwierdzony przez sąd układ wiąże wszystkich wierzycieli objętych porozumieniem.
Powodzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie jest dziełem przypadku. Zależy od szeregu czynników, które muszą zaistnieć, aby proces zakończył się sukcesem, czyli trwałym przywróceniem firmie rentowności. Kluczowe jest podjęcie decyzji w odpowiednim momencie. Szybkość reakcji na pierwsze sygnały ostrzegawcze, takie jak utrata płynności finansowej czy rosnąca presja ze strony wierzycieli, znacząco zwiększa szanse na skuteczną naprawę. Fundamentem musi być wiarygodny i realistyczny plan restrukturyzacyjny, oparty na rzetelnej diagnozie i konkretnych rozwiązaniach. Niezbędne jest również profesjonalne wsparcie doradcy restrukturyzacyjnego, który pomoże przejść przez zawiłości regulacji prawnych i wesprze w negocjacjach. Nie można także zapominać o transparentnej komunikacji z wierzycielami, pracownikami i kontrahentami, która buduje zaufanie i wspiera cały proces.
FAQ – Restrukturyzacja w pigułce
Pytanie 1: Co to jest restrukturyzacja?
Odpowiedź: Jest to proces prawny i zarządczy, który ma na celu naprawę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa i uniknięcie jego upadłości poprzez zawarcie porozumienia (układu) z wierzycielami.
Pytanie 2: Czym restrukturyzacja różni się od upadłości?
Odpowiedź: Restrukturyzacja ma na celu uratowanie firmy, podczas gdy upadłość prowadzi do jej zamknięcia i sprzedaży majątku w celu spłaty długów.
Pytanie 3: Kto może skorzystać z restrukturyzacji?
Odpowiedź: Każdy przedsiębiorca, który jest niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością.
Pytanie 4: Czy w trakcie restrukturyzacji komornik może zająć moje konto?
Odpowiedź: Nie, z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego nie można wszczynać nowych postępowań egzekucyjnych, a już trwające ulegają zawieszeniu.
Pytanie 5: Jaka jest rola doradcy restrukturyzacyjnego?
Odpowiedź: To kluczowa postać, która w zależności od rodzaju postępowania, pełni funkcję nadzorcy lub zarządcy, pomagając przygotować plan i negocjować z wierzycielami.
Pytanie 6: Czy restrukturyzacja zawsze oznacza redukcję długów?
Odpowiedź: Nie zawsze. Układ z wierzycielami może przewidywać różne rozwiązania, np. rozłożenie długu na raty, odroczenie płatności, a dopiero w dalszej kolejności jego częściowe umorzenie.
AUTOR: Mateusz Drączkowski – prawnik i doradca restrukturyzacyjny w Kancelarii ILT
Aktualności
16/12/2022
Sukces Kancelarii w sprawie podwyższenia wynagrodzenia wykonawcy
Restrukturyzacja to regulowany prawnie proces naprawczy, którego celem jest poprawa sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa i uniknięcie jego bankructwa. Jest to narzędzie pozwalające firmie w kryzysie zawrzeć układ z wierzycielami i wdrożyć działania, które przywrócą jej zdolność do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed działaniami windykacyjnymi wierzycieli. Innymi słowy, restrukturyzacja to alternatywa dla postępowania upadłościowego, które nieuchronnie prowadzi do likwidacji majątku i zakończenia działalności. U podstaw tego procesu leży filozofia „drugiej szansy”, która daje przedsiębiorcy możliwość dalszego funkcjonowania na rynku, ochrony miejsc pracy i odbudowy wartości firmy.
Naruszenie ochrony danych osobowych może zdarzyć się w każdej firmie – od małej działalności po duże przedsiębiorstwo. RODO dokładnie określa, jak należy reagować w takich sytuacjach, gdzie zgłosić incydent i jakie konsekwencje grożą za brak działania. Warto również wiedzieć, czym są dane wrażliwe i kiedy ich przetwarzanie jest dozwolone. Zrozumienie tych zasad pozwala uniknąć wysokich kar i budować zaufanie klientów.
Czas trwania restrukturyzacji firmy zależy od rodzaju postępowania, liczby wierzycieli i stopnia skomplikowania sprawy. Zwykle trwa od trzech do czterech miesięcy, choć w bardziej złożonych przypadkach nawet ponad rok. Najszybsze postępowanie – o zatwierdzenie układu – można zakończyć w kilka miesięcy, natomiast proces sanacyjny wymaga więcej czasu. Dobrze zaplanowana restrukturyzacja pozwala jednak skrócić harmonogram i szybciej odzyskać stabilność finansową.
Każdy zamawiający, w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych, ma obowiązek złożenia rocznego sprawozdania o udzielonych zamówieniach.
Roczna sprawozdawczość nie ogranicza się jedynie do ewidencjonowania udzielonych zamówień. Jej celem jest również wspieranie profesjonalizacji całego systemu zamówień publicznych – poprzez budowanie większej przejrzystości, przewidywalności i rozliczalności działań podejmowanych w ramach zamówień publicznych.
Od 2024 roku obowiązuje w Polsce minimalny podatek dochodowy. Dotyczy on spółek objętych podatkiem CIT oraz podatkowych grup kapitałowych, które wykazują stratę lub niski poziom rentowności to znaczy, gdy udział dochodów w przychodach nie przekracza 2 %. W praktyce, spółki z niską dochodowością muszą obok „klasycznego” CIT, rozważyć zapłatę 10 procentowej daniny obliczanej według odrębnych zasad.
Warto pamiętać, że ustawa przewiduje liczne wyłączenia. Poza małymi podatnikami, nowymi przedsiębiorstwami czy firmami z ponad 30% spadkiem przychodów, jednym z istotnych wyłączeń jest możliwość rozliczenia rentowności na poziomie grupy spółek. Wyłączenie to dotyczy podmiotów wchodzących w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75 % udział w kapitale pozostałych spółek. Warunkiem do zastosowania wyłączenia jest rok podatkowy obejmujący ten sam okres i dodatni wskaźnik rentowności całej grupy powyżej 2%.
Progi wartościowe to określone kwoty netto, których przekroczenie decyduje o obowiązku stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp).
To one wyznaczają granice miedzy zamówieniami, które można realizować w sposób uproszczony, a tymi, które muszą być przeprowadzane w oparciu o pełna procedurę ustawową. Aktualnie krajowy próg wynosi 130 000 zł netto.
Czy zastanawiałaś się co może się stać, jeśli w trakcie postępowania dowiesz się, że jesteś spadkobiercą? Decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ma kluczowe znaczenie w postępowaniu upadłościowym, zwłaszcza gdy w tle mamy spadek po rodzicach. Przyjęcie spadku oznacza przejęcie zarówno wszelkich dóbr majątkowych jak i długów, podczas gdy odrzucenie uwalnia od odpowiedzialności za zobowiązania pod warunkiem, że zostanie złożone przed ogłoszeniem upadłości. W przypadku, gdy spadek jest trudny do zbycia, obciążony długami lub ma niską wartość może zostać wyłączony z masy upadłości.
Kwestia opodatkowania składek członkowskich na rzecz stowarzyszeń branżowych w ramach estońskiego CIT to temat o rosnącym znaczeniu praktycznym. Kluczowe jest właściwe rozróżnienie: kiedy taki wydatek można uznać za związany z działalnością gospodarczą spółki, a kiedy stanowi on wydatek niezwiązany z działalnością lub ukryty zysk i podlega opodatkowaniu.
Na gruncie ryczałtu od dochodów spółek od lat kontrowersje budzi opodatkowanie pożyczek estońskim CIT jako ukryty zysk. Kontrowersje te stały się przyczyną licznych sporów między podatnikami a organami podatkowymi oraz rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Październikowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dostarcza odpowiedzi na niektóre z wątpliwości interpretacyjnych.
Ceny transferowe to zagadnienie, które dotyczy głównie podmiotów powiązanych. W przypadku relacji z podmiotami powiązanymi podstawowym obowiązkiem jest stosowanie cen rynkowych, sporządzanie dokumentacji oraz raportowanie TPR. Dowiedz się, co to są podmioty powiązane zgodnie z ustawą o PIT oraz ustawą o CIT.
